19 İlçesini kapsayan bilgi ve belgeleri 6 yıl gibi uzun sürede toplanıp kaydaltına aldım ve
2016 yılında da TÜRSAB'ın mali katgıları ile yayınlanmasını sağladım.
Denizli'nin İlk Kültür Envanteri olma özelliğine sahip 1000'E YAKIN TESCİLLİ KÜLTÜR
VARLIĞININ YERALDIĞI 2 CİLT HALİNDEKi 826 sayfalık 'Kültür Envanteri'ni İL MÜDÜRÜ
İKEN BASKISINI GERÇEKLEŞTİRMENİN VE HALKIN HİZMETİNE SUNMANIN
MUTLULUĞUNU YAŞIYORUM.
GİRİŞ,Kalkolitik Çağ'dan başlayıp günümüze kadar kesintisiz olarak süregelen bir yerleşime sahip olan Denizli, jeopolitik olarak oldukça önemli bir konuma sahiptir. Ege kıyılarını İç Anadolu ve Suriye'ye bağlayan yollar üzerinde bulunması nedeniyle çok çeşitli devletlerin istilasına uğramıştır. Oldukça verimli topraklara sahip olan Denizli ilinin tarihi Anadolu tarihi kadar köklü ve renklidir. En eski yerleşim izleri Kalkolitik Çağ'a aittir (İ.Ö.4000-3000). Bunu Tunç Çağları (İ.Ö.30002000) izlemektedir. Bu çağlara ait yerleşim alanları arasında kazısı yapılan Çivril İlçesi yakınlarındaki Beycesultan Höyüğü'dür. Ayrıca Çivril, Baklan, Acıpayam ve Tavas ovalarında da bu dönem kültürlerini yansıtan birçok höyük bulunmaktadır. Hititlerin Anadolu'da ilk merkezi yönetimi kurması ile Denizli yöresi Hititlerin hâkimiyetine geçmiştir (İ.Ö.20001200). Hititlerden sonra Frigler (İ.Ö.750-700), Lidyalılar (İ.Ö.700-500), Persler (İ.Ö.500-300), Hellenistik Dönem (İ.Ö.330-30), Roma Dönemi (İ.Ö.27-İ.S.395), Bizans (İ.S.395-1200), Selçuklular (İ.S.1200-1400) ve Osmanlılar (İ.S.1299-1923) yöreye hakim olmuşlardır. Hititlerin çöküşünden sonra, antik kaynaklara göre bölgede Büyük menderes'in çıkış kaynakları çevresinde Frigler, Büyük Menderes ve Çürüksu Çayı'nın güneyinde Karyalılar, Büyük Menderes'in kuzeyinde ise Lidyalılar yaşıyordu. İ.Ö.600 yıllarında Friglerin, göçebe savaşçılar Kimmerler ve İskitlere yenilmeleri ile yöre bu kabilelerin saldırı ve yağmasına sahne olmuştur. Ancak bu ortamdan yararlanarak kendilerini çabuk toparlayan Lidyalılar yöreye hakim olmuşlardır. İ.Ö.546'larda Lidya Kralı Kroisos'un Perslere yenilmesi ile Denizli'ye Persler egemen olmuşlardır. Bölge, iç işlerinde serbest, dış işlerinde Pers Satraplarına bağlı Tiranlarca yönetilmiştir. İskender'in Persleri mağlup ederek bütün Anadolu'ya egemen olması ile Hellenistik
Devir başlamıştır (İ.Ö.333). Birçok metropol kentin kurulduğu bu dönemde, İskender'in ölümünden sonra krallıklar arasında savaşlar başlamıştır. Bu çatışmalar Apameia Barışı ile son bulmuş ve Denizli'ye Seleukoslar ile Bergama Krallığı hakim olmuşlardır. İ.Ö.133 yıllarında Batı Anadolu Romalıların egemenliğine geçmiş, daha sonra İ.S.395'te imparatorluğun ikiye ayrılmasıyla Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu sınırları içinde kalmıştır. Birçok yazılı kaynakta Frig ve Hellenistik Dönem'e ait büyük kentlerin varlığından bahsedilmekle beraber, günümüze gelebilen yerleşimlerin çoğu Roma ve Bizans dönemlerine aittir. Türkler, Denizli havalisinde ilk defa 1070 yılından sonra görülmüşlerdir. Uzun süre Türklerle Bizansların çatışmalarına sahne olan bölge 13.yy. başlarında Türklerin bölgeye kesin hakimiyetleri ile son bulmuş ve bu tarihten itibaren ilk Türk yerleşimleri oluşmaya başlamıştır. Bölgedeki ilk Türk yerleşimi, şehir suyunun bol olduğu bugünkü Kaleiçi ve çevresinde olmuştur. Denizli adına tarihi kaynaklarda değişik isimlere rastlanılmaktadır. Selçuklu kaynaklarında ve Denizli mahkemesi şeriye sicillerinde Ladil adı görülmektedir. İbni Batuta Seyahatnamesi'nde, Tonguzlu demektedir. Timurleng'in Zafername'sini yazan Şerafettin Yezdi, Tonguzlu ve Tengüzlü diye iki isimden bahsetmektedir. Tengiz kelimesi eski Türkçe'de “deniz” anlamına gelmekte olup, Tengüzlü ise bugünkü imlasıyla Denizli şeklini almıştır. Katip Çelebi suların çokluğu ve gürlüğü nedeniyle Denizli için ''Kesret Ül Ensar” deyimini kullanmıştır. 13.yy.da, Denizli ve havalisi yeni göçlerle yoğun bir Türk bölgesi haline gelmiştir. 1257 yılından itibaren İlhanlıların, 1261'de Germiyanoğulları'nın egemenliğine giren bölge, Germiyanoğulları'nın Tripolis'i zaptetmesi ile tamamen Türkleşmiştir. 1391 yılında Yıldırım Beyazıt tarafından bölge Osmanlı Devleti'ne katılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder