Bedo on Tour in Denizli, Pamukkale, Kalksinterterrassen, Türkei, Tourism...

Denizli Adı ve Tarihçesi:

  Denizli Adı ve Tarihçesi:  

Denizli, Eskihisar Köyü ve civarında Abdullah oğlu Kara sungur önderliğinde kurulmuştur. Türkler Denizli havalisini zaptettikten sonra şehir merkezini suyu bol olduğu için bugünkü Kaleiçi mevkiine nakletmişlerdir.

Denizli adı, tarihi kaynaklarda başka başka isimler şeklindedir. Selçuklu kayıtları ve Denizli mahkemesi şer’iye sicilleri “Ladik” ismini vermektedir. ıbni Batuta’nın seyahatnamesinde “Tonguzlu” denilmektedir. Mesaliküllebsar’da da “Tonguzlu” olarak kaydedilmiştir.

Timurlenk’in zafernamesini yazan, şerafettin Zeydi “Tenguzluğ” ve “Tonguzluğ” gibi iki isimden bahsetmektedir.

şehir, türklerin (selçukluların) eline geçtiğinde ilk başlarda ladik-lazik adı vermişler daha sonra bu ismin yanında “toğuzlu”, “tonuzlu” ve“tonguzlu” adları kullanılmış. birçok eski kayıta baktığımızda; ünlü seyyah ibn-i batuta 1333 yılında ziyaret ettiği ladik şehrine aynı zamanda “donguzlu” dendiğini söylemektedir.

“Tengiz” kelimesi eski Türkçe’de “deniz” demektir. “Tengüzlü” ise bugünkü imlâsıyla “Denizli” demektir.

Tonuzlu” veya “Tunuzlu” isminin “Denizli” sekline dönüşmesi XVI. Yüzyılın ikinci yarısına rastlar. 1510 tarihli bir Osmanlı kaydında “Dinuzlu” kullanımına rastlamaktayız. Bu dönemde kente uğrayan gezginler eserlerinde “Denyzely”, “Denizley”, “Denisli”, “Degnisli”, “Denizli” adlarını kullandılar.

"Denizli” adı 1675 yıllarından sonra yaygın olarak kullanıldı. En nihayetinde 1700 yıllarından sonra bu kullanım kesin şekliyle yerleşti ve bölgeyi günümüze kadar ifade eden isim hüviyetini kazandı.

Netice olarak yukarıda ifade ettiğimiz açıklamalarda belirtildiği gibi, kesin bir ad veremiyoruz. Kanaatimizce “Tonguzlu” ve “Tenguzlu” kelimeleri zamanla ağızdan ağıza değişerek “Denizli” şekline gelmiştir.

Turizm açısından önemli bir güzergâhta yer alan ilimiz; “Aphrodisias” antik kentine komşu olup sınırları içinde Colossae, Tripolis, Hierapolis, Laodikya gibi antik şehirleri, beyaz ve kırmızı renkte travertenleri, termal tesisleri ile önemli bir uygarlık beşiğidir. “Kutsal Hac Yolu” olarak bilinen ızmir-Efes yolunun sonunda bulunması; ızmir’i Mezopotamya’ya bağlayan, Anadolu’yu kuzey ve güneyden ayıran fetih ve kervan yollarının üzerinde bulunması, Denizli’ye ayrı bir önem kazandırmaktadır.

Anadolu Yarımadası’nın güneybatısında, Ege Bölgesi’nin güneydoğusunda, Ege, ıç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit teşkil etmektedir. Turizm açısından önemli bir güzergâhta yer alan ilimiz; Hitit, Frig, Lid, ıon, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı gibi medeniyetleri sinesinde yaşatmıştır. Hierapolis, Laodikya, Tripolis, Herakleia, Attuda ve Colossae gibi 30’a yakın antik şehir, 20’den fazla höyük tümülüsleri ve 1000 e yakın tescilli kültür varlıkları ile önemli bir uygarlık beşiğidir. Bunlardan başka Selçuklu ve Osmanlı devirlerinden kalma çok sayıda tarihî değerleri ile kültür turizmine hizmet etmektedir.

       İlk Fetihler :     Denizli ve havalisinde Türkler ilk defa 1070 yılında görüldüler. Afşin Bey bütün Anadolu’yu kat ettikten sonra Laodikya ve Honaz’ı zaptetmiştir. 1071 yılından sonra Denizli ve çevresi Kutalmışoğlu Süleyman Bey’in mahiyetindeki beyler tarafından fethedilmiştir.1097 yılında Bizans ımparatoru Alexis Komnenos, Juannıs Dukas’ı Batı Anadolu’nun fethi için görevlendirdikten sonra bu yöre ve bu yörede yer alan Denizli Bizanslıların eline geçmiştir.

        Bizanslıların elinde kısa bir süre kalan bu güzel beldemiz, 1102 yılında yeniden Kılınç Arslan tarafından zapt edilmiştir.  1119 yılında Bizanslılar, büyük bir ordu ile Denizli ve havalisine saldırmışlar, az sayıda kuvvete sahip olan Alp Kara bu yöreyi terk etmek zorunda kalmıştır. Ertesi yıl tekrar gelen Bizanslılar Uluborlu yakınlarına kadar olan toprakları ele geçirmişlerdir.

        1147 yılında III. Haçlı Ordusu, Fransız Kralı VII. Louis’in komutasında, Ege Bölgesi’nden güneye doğru hareket ederek, Denizli ve civarını işgal etmiştir. Antalya istikametinden hareket eden haçlı ordusunun öncü birlikleri, Acıpayam Ovası’nı geçtikten sonra, ordusunun ağırlıkları ve artçı birlikleri aynı yolu takip ederek, Kazıkbeli’nden geçmek için hareket etmişlerdir. Fakat orada yapılan çetin gerilla savaşlarında haçlı ordusu çok büyük kayıplar vermiştir.

       1176 yılında Bizans ımparatoru Manuel Komnenos, Selçuklu topraklarına yeni bir sefer düzenleyerek Laodikya ve civarını yağma etmiş ve ıstanbul’a dönmüştür. Ertesi yıl Türkler Laodikya’ya gelerek şehri tekrar zaptetmiştir.

        Manuel Komnenos 1177 yılında büyük bir ordu ile Laodikya ve Honaz civarını geri almışsa da, Selçuklularla yaptığı savaşta yenilmiştir. II. Kılınç Arslan bundan sonra sınırlarını genişleterek, Bizans topraklarına akınlar düzenlemiştir. 

        1190 yılında III. Haçlı Ordusu Laodikya’ ya gelmiştir. Haçlı ordusu komutanı Frederik Barbaros, Bizanslılar tarafından sevinçle karşılanmıştır. Burada yerleşmiş olan Türk boyları, çadırlarını bırakarak dağlara çekilmişler ve sık sık haçlı ordusuna saldırmışlardır.

        Denizli ve havalisi, takriben XIII. asrın ilk yıllarında Gıyasettin Keyhüsrev tarafından 4. defa fethedilmiştir. Diğer bir rivayete göre, Laodikyalılar tarafından bir Türk kervanının soyulması üzerine, Selçuklu beylerinden Mehmet ve Server beylerin komutasında bir Selçuklu ordusu, Laodikya ordusunu yenmiş ve haraç olarak bu bölgeyi antlaşma ile almıştır.

        Diğer bir rivayet şudur: XII. yy. sonlarında Bizanslıların, Burdur’a kadar ilerlemeleri üzerine Konya Sultanı, Osman ve Hüsamettin Beyleri bu bölgeye göndermiştir. Osman Bey Acıpayam Ovasını, Hüsamettin Bey de Çal taraflarını zaptetmiştir.

        Denizli ve havalisinin Selçuklulara bağlı bir beylik halinde teşekkülü, 1207 yılında Selçuklu hükümdarı Gıyasettin Keyhüsrev zamanında olmuştur.

        1209 yılında İznik’i başkent yapan Theodor Laskaris ile Selçukluların arası açılmıştır. Gıyasettin Keyhüsrev, Laskaris’e Alexios’us tahtına iadesini isteyince, ıznik Devleti ile Selçuklular, Denizli’nin batısında Alaşehir ile Antiokhia arasında savaşa tutuştular. ılk karşılaşmada savaşı kazanan Türkler yağmaya dalınca, hücuma geçen Rum askerleri Gıyasettin Keyhüsrev’i şehit ettiler. Böylece savaşın sonunda galip gelen Bizanslılar, Batı Anadolu’ya bir süre daha sahip oldular. Selçuklularla Bizanslılar arasında Denizli ve yöresi sınır olarak kaldı. Bugünkü Denizli şehri bu sıralarda kurulmaya başlamıştır. ılk olarak Denizli kalesi Abdullah oğlu Kara sungur tarafından yaptırılmıştır. Ayrıca bu devrede bir çok cami, han ve çeşme de inşa edilmiştir.

        13. yy. başlarında Denizli ve havalisi, yeni göçlerle ‘Uç bölgesi’ olarak önceden gelenlerle birlikte yoğun bir Türk topluluğu meydana getirmişlerdir. Buradakiler Rum diyarını fetheden Türkmenlerdir. Bu sırada Toğurlu-Toğuzludağı eteklerinde 200 bin Müslüman çadırı bulunduğu söylenir. Bu Türkmenler uç bölgesinde kona göçe yaşarlar ve batı sınırlarını muhafaza ederlerdi.

        1257 yılında Denizli’ye gelen Bizans garnizonu, şehirdeki Türklerin çoğunluğu karşısında uzun süre kalamadı. Böylece 1259 yılında Denizli tekrar Türkmenlerin eline geçmiş oldu.

         Bu tarihlerde Denizli etrafında kümelenen Türkmenler, Hülagu Han’a müracaat ederek bu bölge için kumandan istediler. Bu konuda ılhanlı Hükümdarı Hülagu bir de ferman çıkararak Kulşar isimli bir zatı bu bölgeye göndermiştir. Bölgenin merkezi “Asi Karaağaç” diye bilinen Acıpayam yöresidir. Bu Türkmenlerin manevi lideri “Yatağanbaba”nın olması muhtemeldir.

        1261 yılında bu yöredeki Türkmenler, Selçuklulara baş kaldırmış, Selçuklu Sultanı Rüknettin ile Moğollar anlaşarak, Türkmenleri mağlûp etmişlerdir. Konya’daki “Cimri isyanının” bastırılmasından sonra, II. Gıyasettin Keyhüsrev, kendisine yardım etmeyen Karaağaç bölgesi komutanı Ali Bey’i öldürtmüştür. Bu olaydan sonra Denizli, Germiyanoğulları’nın eline geçer. 1306 da Tripolis'in (Buldan Yenicekent) alınması ile Denizli'nin Türkleşmesi tamamlanmıştır.

        1391 yılında Yıldırım Beyazıt, Denizli topraklarını Osmanlı Devletine katmıştır.1402 yılında Timur, Ankara Savaşını kazandıktan sonra Denizli’ye gelmiş, burada bir süre kaldıktan sonra İzmir yöresini fethe gitmiş, 1403 yılının ilk aylarında tekrar Denizli’ye dönerek çadır kurmuştur. Timur bu bölgeyi Germiyanlılara bırakarak ayrılmıştır. Bölge 1411’de bir ara Karaman oğullarının eline geçmişse de, 1429 yılında tekrar Osmanlılara bağlanmıştır.

Ünlü gezgin Evliya Çelebi, Denizli’ye uğramış ve 300 yıl öncesinin Denizli’sini şöyle dile getirmiştir.

“Şehrin çevresinde pek çok akarsular ve göller bulunduğu için bu isim verilmiştir. Yoksa denizden dört merhale uzaktadır. Kalesi düz yerde dörtgen şeklindedir. Hendeği yoktur, çevresi 470 adımdır, dört kapısı vardır. Kuzeyinde boyacılar, doğusunda semerciler, güneyinde Yeni Camii, batısında bağlar kapısı bulunur. Kalede elli kadar silahlı bekçi vardır ki dükkânları bekler. Asıl şehir kalenin dışında, 44 mahalle ve 3600 evden ibarettir. Büyüklü-küçüklü 57 camii ve mahalle mescidi, 7 çocuk mektebi, 6 hamamı, 17 tekkesi vardır.Herkes bağlarda oturduğundan ehil ve ayalları birbirinden kaçmaz. Birbirleriyle akraba gibi olmuşlardır. Halkı beyaz ve mavi feraceler giyer. Pamuğu, pamuk ipliği, beyaz ince sade bezli olup, Anadolu’ya sevk edilir. Halkın kazancı beyaz Denizli bezidir.

        Kurtuluş Savaşında Denizli

        15 Mayıs 1919’da Yunanlılar İzmir’i işgal edince, Denizli’de Müftü Ahmet Hulûsi Efendi’nin önderliğiyle Denizli Reddi İlhak Cemiyeti kurulmuştur. Bu suretle Denizli Kuvay-i Milliye’si kısmen teşekkül etmiştir. İlk günlerdeki vatanseverler arasında Müftü Ahmet Hulûsi Efendi, Mutasarruf Faik Öztrak, askerlik şubesi Albay Tevfik, 57. topçu alay komutanı Hakkı Bey, Polis Komiseri Hakkı Bey bulunuyordu. Bu kişiler Müdafai Hukuk Cemiyetini kurmuşlardır. İlk Menderes cephesinin karargâhı Sarayköy’ün Dailli (Yakayurt) köyünde kurulmuştur. Bu cepheye Yörük Ali Efe, Yüzbaşı Ahmet de katılarak cepheyi kuvvetlendirmişlerdir. Daha sonra Demirci Ahmet Efe ve Binbaşı Şükrü Bey de katılarak birlikte cepheyi sevk ve idare etmişlerdir. Cephenin iaşesi ve muhafız teşkilatı Denizli’de bulunuyordu.  31 Temmuz 1919’da Nazilli Yunanlılar tarafından işgal edilince cephe Sarayköy ve Menderes’in güneyine çekilmiştir.

12 Temmuz 1919’da Denizli Müdafai Hukuk ve Reddi ılhak Cemiyetleri lağvedilerek Heyet-i Milliye kurulmuştur. Cemiyetin başında Mutasarrıf Faik Beyle Müftü Hulûsi Efendi vardır. Heyet ilk toplantısını 18 Temmuz 1919’da yapmış ve bir beyanname yayınlayarak 1300’den 1310 Hicri doğumlulara kadar olanları silah altına çağırmışlardır.

4 Eylül 1919’da toplanan Sivas Kongresi’ne seçilen temsilciler şunlardı:

Belevili Yusuf Bey, kongrede bulunan diğer temsilciler ise Necip Ali Bey ve Dalamanlızade Mehmet şükrü Bey idi. Kongrede temsilci olarak Mutasarrıf Müfit Bey seçildi. Bundan sonra yazışmalar Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk Cemiyetiyle yapılmıştır.

24 Haziran 1920’de Aydın Cephesi bozulunca Yunanlılar Buldan’ı işgal etmiştir.

4 Eylül 1922 gecesi düşman, Buldan ve havalisinden Alaşehir istikametine kaçarak gitmiştir.

Denizli’nin Millî Mücadelede gösterdiği kahramanlığın, Cumhuriyetimizin kurulmasında büyük bir hissesi bulunmaktadır. Denizlililer ulu önderimizin yüce eserini korumak hususunda hiçbir fedakârlıktan çekinmeyerek ve Büyük Ata’mızın çizdiği esaslar dahilinde şaşmadan, büyük bir ciddiyet ve feragat ile çalışarak eserlerine lâyık ve sadık Türk evlâtları olduklarını ispat etmişlerdir. 

Cevherpaşa Camii Restoresi 2006 da restore edildi

Çetin bir mücadeleyle restore edilen Cevher Paşa Cami :

Denizli-Muğla karayolu güzergahındaki Tabae Ören Yeri içindeki Cevher Paşa Camii İzmir KTVKKurulu’nun 09.07.1997 tarih ve 6925 sayılı kararıyla tescil edilerek, korumaya alındı. kullanım dışı bırakılması nedeniyle yıkılmaya yüz tutan Caminin röleve ve restorasyon projeleri İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRÜ M.KORKMAZ’IN İL MÜDÜRLÜĞÜ DÖNEMİNDE Valiliğin, Kale Belediyesi ve Mimarlar Odasının desteği ile hazırlanarak 2006 yılında Vakıflar Bölge Müdürlüğünce restoresi tamamlanarak ibadete açılmıştır. Harim kapısının üzerindeki yazı bandında Hicri 1235 (miladi 1819-1820)tarihi okunmaktadır. Osmanlı döneminde 19 yy. batılılaşma sürecinde yapılan ahşap destekli kalem işi süslemeli camilerdendir.@ismailyarımca 

Denizli Geleneksel Meslekler ve Yöresel El Sanatları

Geleneksel Meslekler ve Yöresel El Sanatları

İlin Tavas, Acıpayam, Çameli, Güney ve Çal ilçelerinin kırsal alandaki yerleşme ünitelerinde el sanatları çalışmaları yapılmaktadır. Özellikle ev hanımları ve genç kızların çeşitli renkte ince ipliklerle; tığ, iğne, mekik gibi araçlar kullanarak yaptıkları “oyalar” sürdürülmekte bu zarif ve geleneksel el işleri günden güne rağbet görmektedir. Böylece bilim ve tekniğin zamanımızdaki ileri adımların durdurmakta olduğu el sanatlarımızı kurtarma çabaları hızla sürdürülmektedir.
Geleneksel Denizli El Sanatları; dokumacılık, hasırcılık, dericilik, testi ve bardak yapımcılığı, urgancılık, bakırcılık, demircilik, tarakçılık, semercilik-saraçlık, tel kırma gümüş işleri, iğne işleri, ağaç işleri olarak sıralanabilir.

Dokumacılık

Denizli’de dokumacılığın kökeni, Antik dönemlere dayanır. Bu temel uğraş, Çürüksu ve Büyük Menderes vadilerinin, Türkler tarafından iskân edilmesinden sonra da gelişerek devam etmiştir. Dokumacılığı, genellikle kadınlar yapmaktaydı. Çürüksu ovasında yetiştirilen kaliteli pamuklar, iplik haline getirilir; ceviz yaprağı, soğan kabuğu, palamut, sumak, mazı, birçok ot ve köklerden elde edilen boyalarla renklendirilmekte, yörede beslenen uzun ve ince tüylü bir koyun cinsinden elde edilen yünlerden de zarif yünlü kumaşlar dokunurdu. Her iki türdeki iplik elyafının iyi nitelikli oluşu ve kuvvetlice eğrilmesi, kumaşın kaliteli ve uzun süre dayanmasını sağlıyord

 

Bu kumaşlar yapıldıkları kentin adı ile anılır, yurtiçi ve yurtdışı pazarlara da ihraç edilirdi. İbni Batuta’ya göre burada eşi benzeri olmayan altın işlemeli pamuklu elbiseler dokunurdu. Osman Gazi’nin kişisel eşyaları arasından, Denizli tülbentleri, saray kadınları için iç çamaşırlık ince beyaz bezler, bayraklık kırmızı kumaşlar, şalvar çıkmıştır. İshak Fakih, XIV. yy.ın ikinci yarısında Osmanlı Sultanı l. Murat’a ve Germiyanoğlu Süleyman Şah’ın kızının Yıldırım Beyazıt ile evlenmesi nedeniyle, Denizli’den alemli ak bezler alındığını söylemektedir. XVII. yy.da Denizli’yi ziyaret eden Evliya Çelebi’de, Akdağ’ın beyaz pamuk bezinin, Acem ve Musul bezinden daha ince olduğunu yazmaktadır. Bu ifadesine göre, kumaşların o dönemde dünyada üretilen kumaşlarla yarışacak düzeyde olduğu anlaşılıyor.XlX. yy.ın başlarına değin Denizli’de dokumacılık gerçek bir sanat niteliği taşımaktaydı. Bu dönemde bölgedeki bez gereksinimini, tamamıyla yöredeki üreticiler karşılıyordu.

Osmanlı İmparatorluğu’nun açık pazar durumuna gelmesinden önce Denizli’de yetiştirilen pamuk, geleneksel yöntemlerle işlenirdi. Dokuma için gerekli iplik bu yolla sağlanırdı. Daha sonra çoğu İngiliz kaynaklı iplik ve pamuklu dokumaların ithali, pamuk üretimini ve el dokumacılığını olumsuz etkiledi. Yerli kumaşlar ithal malların rekabeti ile karşı karşıya kaldılar. Denizli’ye ilk yabancı dokuma 1872’de girdi. Japon ürünlerinin yerli ürünle rekabeti 1920 lerin sonlarına değin sürdü.

1914’ten önce Denizli dokumaları renk ve desenleriyle üstün nitelikte ürünlerdi. Her bölgenin ünlü dokumaları olduğu gibi, kimi ustaların kendi adlarıyla bilinen ürünleri de bulunuyordu. 1. Dünya Savaşı’nda askere giden ustaların yerleri boş kalmış, dokumacılık yer yer durgunlaşmıştır. Yumağını bitirmeden askere giden ustaların yumakları, yıllarca asılı kalmış, bu işi devam ettirecek usta bulunamamış ve kimi yerlerde dokumacılığı kadınlar sürdürmüştür. Savaş sonunda sağ kalabilen ustalar geri dönerek bu sanatı canlandırmışlarsa da eski niteliğine ulaşamamıştır.

El dokumacılığı bu dönemde yaygın biçimde evlerde ve atölyelerde yapılmaktaydı. 1927’de dokuma tezgâhı olmayan ev yok gibiydi, ayrıca 423 dokuma atölyesi vardı.Denizli merkezi dışında, Buldan, Sarayköy, Babadağ, Tavas, Kızılcabölük ve Kale’de köklü, gelişmiş bir dokumacılık bulunmaktadır. Özellikle Babadağ, Kadıköy dokumalarıyla, Buldan ise beziyle Anadolu’da ün salmıştır. Dokumacılığın büyük çoğunluğunu yatak çarşafları ve alacalar oluşturur. Basmacılık ve kuşakçılık en gelişmiş tekstil dallarından biriydi. Ayrıca kimi köylerde yünden “Kılçar” denilen şalvarlık dokunurdu.Serinhisar’da yünden menevrek, kılçar, çakşırlık, kara kuzu yönünden şalvarlıklar dokunurdu. Bekilli ve Çal’ın Ortaköy köyünde ak bez ve alaca bezler imal edilmiştir. Bürgü, bohça, perde, yastık kılıfı işlemeleri Buldan ve diğer bazı köylerde üretilmiştir. Güney ilçesi Eziler ile Çal’ın Süller kasabasında halı ve kilim dokumacılığı gelişmiştir. Halı, kilim, heybe, torba, çul, çuval, seccade gibi kaba dokuma sanayi ürünlerinin tarihi de çok eskilere dayanmaktadır. Halıcılık, Yatağan, Bozkurt, Çal ve ilçelerinde gelişmiş bir sanattır. Süller kasabası da kilimleri ile ünlüdür.Acıpayam’ın Yeşilyuva kasabasında 1960’dan önceki yıllarda yolluk, kilim, heybe ve torba dokuyan basit tezgahlar bulunmaktadır. Bu ilkel tezgâhlarla kasabanın ihtiyacı karşılanırdı. Bu dokumalardaki ipler evlerde eğrilir ve boyanırdı. Bugün kasaba yün ip boyama ustaları vardır ve eski yöntemle ipleri boyamaktadırlar. Kadınlar da kilim ve yolluk dokumaktadırlar.


Dericilik

Denizli yöresinde dericilik sanatı da dokumacılık kadar eskidir. Bu uğraş Türkmen Boyları’nın, Denizli yöresine yerleşmelerinden sonra daha da değer kazanmıştır. 1071’de Türklerin Honaz kalesini ele geçirmeleri ile burada ilk yöresel Türk dericilik faaliyetinin temeli atılmıştı. Her ne kadar Denizli dericiliğinin kuruluşu Ahi Evran ile başlatılmakta ise de, Ahi Evran Denizli’ye geldiğinde yörede gelişmiş bir deri sanatı bulunmaktaydı. Ahi Evran’a bağlı şeyhlerden Ahi Kaysar, orta çağda dericiliği Acıpayam’a bağlı Yeşilyuva’da tesis etmişti. T.Toker, debbahlığın piri olarak bilinen Ahi Evran’ın kendi adıyla kurduğu teşkilatın 32 iş koluna ayrıldığını yazar.

Dericilik genellikle bol akarsu olan yerlerde yapılırdı. Bunlar arasında il merkezi, Honaz, Yeşilyuva ve Buldan ilçesine bağlı Narlıdere köyü, tabakçılık ve çizme yapımında gelişmişti. Osmanlı döneminde de önemini koruyan bu sanat, ayakkabıcılık, çizme, cilt, silah aksesuarı ve saraçlık olarak gelişmişti. Hayvan koşumları ve eğerleri, deri ve köseleden üretilmekteydi. Elvan deri olarak nitelendirilen deri örnekleri arasında siyah, kırmızı ve sarı renkler ünlüydü. Yakın bir zamana kadar bu renk derilerden kadınlara, genç kız ve gelinlere Hitit tipinde burnu kalkık, pullu ve işlemeli zarif terlikler yapılırdı.

Yeşilyuva geçmişte olduğu gibi günümüzde de önemli bir dericilik merkezidir. XlX. Yüzyılda kasabanın alt eteklerine değin akan ve kentin ortasından geçen Cilhan ve Macar dereleri boyunca, yüzlerce tabakhane kurulmuştur. Bu tabakhanelerde işlenmiş olan, kösele, sahtiyan ve meşin gibi deri ürünler Konya, Antalya, Girit, Rodos, Muğla ve İzmir’e gönderilmekteydi. Günümüzde de yöre insanı geçimini çoğunlukla ayakkabıcılıktan sağlar ve hemen her evin küçük bir ayakkabı imalathanesi bulunur. Daha önceleri elle dikilen ayakkabılar günümüzde teknolojik gelişmeyle birlikte yerini makinelere bırakmıştır. Geçmişte bir ayakkabının her aşamasını kendileri yapan ustalar bugün sadece belirli bir parçasını yapmaktadırlar. Böylece ayakkabıların belirli bölümleri üzerinde ustalaşma olmaktadır. Bu durum daha seri ve istenilen niteliğe yol açmıştır. Bu aşamalar saya kesimi, saya traşçılığı ve saya dikimidir. Yeşilyuva, günümüzde Türkiye’nin kösele ihtiyacının % 80’nini karşılamaktadır. Ayakkabıcılık, ayakkabı kesme, taban yapıştırması, freze, fora, boyama ayrı ayrı işler haline gelmiştir. Bu mesleğe bağlı olarak semercilik, saraçlık meslekleri de yaygındır.

 

Testi ,Bardak. Seramik Yapımcılığı ve Boyaması

Testi, toprak bardak, küp, saksı Serinhisar, Çivril, Tavas ve Sarayköy ilçesinde çok eski yıllardan beri devam eden bir sanat dalıdır. Yörenin kırmızı toprağı, bardak yapımcılığına uygun olduğu için, bu sanat dalı ilçede gelişme göstermiştir. Testi ve bardak yapımcılığı çok uzun ve zahmetli bir iş olduğundan, yeni yetişenler bu mesleğe ilgi göstermemektedir.

Urgancılık

Serinhisar ilçesinde urgancılık ata mesleklerinden biri olup, varlığını günümüzde de sürdürmektedir. Bu işi genellikle kadınlar yapmaktadır. Erkeklerde üretilen urganların pazarlama işiyle uğraşmaktadırlar.

Bakırcılık

Bakır işlemeciliği geleneksel el sanatlarımızdan olup, Denizli merkezindeki Kaleiçi'nde yüzyıllardan beri varlığını sürdürmektedir. Burada birçok sofra takımı, çanaklar, iliştirler, kaşık, kepçe, kevgir, sini, leğen, yemek tencereleri, kazanlar, ibrik vb. mutfak eşyaları imal edilmektedir. Günümüzde bu sanatı sürdürenlerin sayısı oldukça azdır. Bakırdan yapılan mutfak malzemelerinin yerine çelik, alüminyum, porselen, çinko ve plastik gibi maddelerden yapılan daha ucuz ve kullanışlı kap kacaklar almıştır. Günümüzde bu sanatı devam ettiren ustalar çoğunluğu turist olan bakırdan yapılan süs eşyacılığına yönelmişlerdir.

Bıçakçılık

Serinhisar ilçesinin Yatağan kasabasında, Yatağan Baba’nın yadigârı olan demircilik sanatı köyün kurulduğu tarihten beri devam etmektedir. Buna bağlı olarak bıçakçılık sanatı gelişmiş olup, bıçak, çakı, tahra, balta, makas, kırklık, saban demiri ve pala gibi iş aletleri günümüzde de yapılmaktadır. Ülkenin her yerine gönderilerek, Yatağan insanının maden sanatındaki yaratıcılığı ve tarihten beri süregelen ata sanatı tanıtılmaktadır. Yatağan adıyla özdeşleşen palalar, literatüre “Yatağan” olarak girmiştir. XIII. Yüzyılın başlarında Osman Gazi’nin askerleri de, kendi sanatkârları tarafından imal edilerek, erleri tarafından kılıç yerine kullanılmış, Türkiye’nin her yerinde Yatağan palası adını taşımaktadır.

Yatağan Bıçakları:Yatağan'da yüzyıllara dayanan demircilik sanatı halen devam ettiği şekliyle az çok eskiyi andırmaktadır. Neticede demircilik mesleği günümüzde de tamamen değişmemiş, ileri düzeyde makineleşmeyle birlikte gelişmiştir. Bıçak yapımına geçmeden önce, Yatağan'da geleneksel metotlara göre üretilen bıçak malzemelerini sıralamak istiyoruz. Bunlar; demir, meşin körük ocağı, çekiçler, örs, mengene, keser, kıskaç, sunturaç, kalıp, keçe, zımpara taşı, bileği taşı, çark, aşkı takımı, kömür, zeytinyağı, kemik, tel, delgi, keski, törpü, eğe, mühür, kazzağı, tığ, saplık usturası, saplık demirinden meydana geldiği görülür (Çaycı ve Aytin 2006).
Bıçak yapımında şöyle bir sıralama izlenir: Önce körük yakılarak işe başlanır. Ham demir kızdırılarak çekiçlerle örs üzerinde kabaca bıçak şekli verilir. Bıçak sayısı kadar saplık alınır ve bu körükte ısıtılarak yumuşatılır. Saplık usturası ile düzeltilir. Verilecek şekle göre saplık demiri arasına konarak şekillendirilir. Böylece bıçak namluları soğurken bıçakların sapları da kabaca hazırlanmış olur. Hazırlanan saplar kururken şekillendirilen ve inceltilen bıçak taslakları yere alınır ve başka bir örsün üzerinde çekiçle son defa şekil verilir. Sonra sap delikleri delinir, sırt ve ağızları eğe ile düzeltilir, mühür basılır. Soğuyan saplara törpü ile şekil verilir. Demirin kulpunun gireceği ağızlar açılır ve düzgün biçim alan bu bıçaklara su verilir. Bu işlem için su ve zeytinyağı kullanılır. Daha sonra bıçaklar kösele taşı ile çarkta parlatılır (Çaycı ve Aytin 2006).
1950'li yıllardan sonra ise yassı çeliğin üretilmesiyle birlikte bıçak yapım metotları da değişmiştir. Yassı halde hazır olarak gelen bu demirler önce şerit kesme makinesiyle şeritler halinde kesilir, bu çubuklar körükte kızdırılarak çift çekiçle karşılıklı olarak hem şekillendirilir hem de sertleştirilir. Bu parça üç defa ısıtılıp dövülür. Sonra sap ölçüsü ile beraber bu şekil kesilir. Sap işleminde ise iki defa daha ısıtılıp çift çekiçle son şekli verilir. Saptaki damga ve deliğin daha kolay yapılabilmesi için bıçak tekrar tavlanır, rengi değişmeden delik alt havşası üst yuvarlak damga ile delinir. Damgalar çelikten yapılır ve üzerinde ters yazılı kelimeler bulunur. Bu damga, çekiçle hızla vurulunca zaten sıcak olan bıçağın üzerine oyuk halde çıkar. Çeliğin kullanımda daha sağlam olması, iyi çalışması ve ilk keskinliğini koruması için 1-1.5 kg'lık çekiçlerle ısıtılmadan dövülür, buna da "kuru çekiç" işlemi adı verilir. Böylelikle darbeler demirin her tarafına temayüz eder molekülleri sıkışır ve demir daha mukavemetli olur. Daha sonra belirli tip ve modellere göre sapları yapılır su verme işlemine geçilir. Su verme işlemi yine göz kararı ile değişik metotlarla yapılır (Çaycı ve Aytin 2006).

 

Yatağan Palası :Yatağan Palasının ismini Yatağan Kasabasından alıp almadığı tam bilinmese de araştırmacıların çoğuna göre ismini, bu Kasabadan aldığı yönünde yoğunlaşmaktadır. Günümüzde ileri düzeyde bıçak ve kesici aletlerin üretimi, yatağan adı verilen aletlerin ismini buradan aldığının delili olmalıdır. Ayrıca Yatağan Kasabası'nın ismi ve bu ismi veren Osman Bey'in lakabı burada üretilen kılıçlara verilmiş olabilir.Yatağan tabii ki sadece Yatağan Kasabası'nda üretilmemiştir (Çaycı ve Aytin 2006).

XVI. yy.’ın ortalarında yapımına başlanıp XIX. yy.’ın sonlarına kadar kullanılan bu kılıçların ismi üzerindeki başka bir görüşte; yeniçerilerin bellerine doladıkları, şal kuşaklar üzerine bağladıkları, meşinden yapılan silahlığın içerisine yatay bir şekilde yerleştirmelerinden dolayı bu ismin takılmış olduğudur. Bu silaha da zamanla yatay olarak durduğu için Yatağan adı verilmiştir. Ancak en güzellerinin Yatağan Kasabası'nda asırlarca üretildiği, büyük ustalık gerektiren bu Türk kılıcının da bu beldenin adını aldığı kabul edilir (Çaycı ve Aytin 2006).
Yatağan örneklerinin en eski örneği Dergiz Ali lakabıyla tanınan ustanın 978/1570 tarihli eseridir.Yatağan Kasabası'nda ise en eski demirci ustası olarak Mart 1703 tarihli bir belgede Demirci Hüseyin adlı bir usta görülmektedir (Çaycı ve Aytin 2006).
Yatağan'da XX.yy.'da dikkatimizi çeken en tanınmış usta Derviş Usta'dır. Onunla beraber Hüseyin Usta ismi de karşımıza çıkmaktadır. Yatağanlar, Ahmet Alemdar, Abdullah, Salih, Hüseyin Kalfa, Usta Ahmet, Bekir Beşe, Abdi, Genç Mustafa gibi yapımcı ustaların (şimşiryeran) sayesinde Avrupa'ya ve Balkanlar'a yayılmıştır (Çaycı ve Aytin 2006).
Yatağanların yapımının son aşamamsını kın imali oluşturmaktadır. Kın yatağanlardan bağımsız bir parça olması sebebiyle bazı nüanslar ortaya koymaktadır. Kınlar genel olarak ahşap malzemeden imal edilerek yüzeylerinin başka maddelerle kaplandığı görülmektedir. Kınların yüzeyleri deri, kadife, gümüş, baton veya çeşitli maddelerle kaplanırdı. Bazı kınlar komple gümüş olduğu örneklerde karşımıza çıkmaktadır. Bu madenlerin üzerine bitkisel, geometrik tarzdaki motiflerle bezendiği görülmektedir. Yatağanların kını üç parçadan oluşmaktadır: a) Kın Ağzı b)Bilezik c)Pabuç veya Çamurluktur (Çaycı ve Aytin 2006)

Yatağan Kılıç Baston imalatı

Kılıç baston, bastonların içinin oyularak küçük bir kılıç tipinde çeliğin yerleştirilmesiyle oluşturulmuş bir silahtır. Böylece bastonlar her ne kadar yekpare bir görünüm sergilemesine karşın iki parçadan meydana gelmektedir. Bunlardan ilki baston, ikincisi ise bastonu dıştan saran kın bölümüdür. Boyutları genelde standart olarak yapılmış olup 0.80 m. civarındadır. Bastonun eğri olan yani tutulacak sapı çekildiği taktirde 1,5-2 cm genişlikten başlayarak uca doğru incelen bir kılıç çıkar. Kesmekten ziyade bir şiş vazifesi gördüğü için şiş baston ismi de takılmıştır. Yapım süreci aynen yatağanlar da olduğu gibi dövülmek suretiyle çelikleştirilerek yapılmıştır. Yani külçe demir alınarak kızgın ateşte ısıtıldıktan sonra dövülerek şekil verilmiştir (Çaycı ve Aytin 2006
Bastonların bezemesi, sap ve kın kısımlarında yoğunlaşmıştır. Sap kısımları genellikle kuşbaşı veya ejderi anımsatan figürlerden meydana gelmektedir. Kınlarda ceviz ağacından oluşan bölümün üzerine kakma tekniğinden meydana gelen süsleme yer almıştır. Kınların süslenmesinde şöyle bir yol izlenmiştir: Önce gümüş yazının yazılacağı yer kazınır, eriyik haldeki gümüş haddeden geçirilerek ince tel haline gelene kadar uzatılırdı. Sonra soğuyan bu tel hazırlanan satha yerleştirilir ve düzenlenirdi. Şiş bastonları normal bastonlardan ayırabilmek imkansızdır. Bu nedenle savunma aracı olarak her zaman kullanılmışlardır (Çaycı ve Aytin 2006). 
Yatağan'da kılıç baston üretimi bir hayli gerilemiş durumdadır. Bu işi yapan Mümtaz Yatağan isimli usta Cumhuriyet Dönemi'nin tanınmış son ustasıdır. Adı geçen ustanın vefatıyla birlikte bu işi yapan usta kalmamıştır (Çaycı ve Aytin 2006).

Hasırcılık

İlimizde görülen diğer dokuma türü, hasır dokumacılığıdır. Çardak-Beylerli, Buldan-Süleymanlı, Çivril-Gümüşsuyu yörelerimizdeki göllerden kesilen saz ve kamışlardan yere kurulan tezgahlarda hasır denilen “yazlık örtüsü” ve tavanlara “dam örtüsü”, denizde kullanılan hasır türleri dokunmaktadır.

Demircilik

Demir sanatı, ilimizde yüzyıllardan beri devam eden köklü bir sanattır. Eski Kaleiçi Çarşısında “Demirciler Çarşısı” olarak faaliyet gösteren bir bölüm bulunmaktadır.

Semercilik-Saraçlık-Nalbantlık

Son yıllarda tarımda makineleşmenin artmasına bağlı olarak yük ve iş hayvanı (at ve eşek) kullanılmamaya başlanılmıştır. Dolayısıyla eskiden bunlara bağlı olarak yaygın olan semer yapımcılığı ve saraçlıkta oldukça azalmıştır.

 

Tel Kırma-Gümüş İşi

Oldukça ince ve planlı olan bu işlemin mihraplı, elmas, makaslı, sepeleme, muskalı, yıldızlı, yapraklı, tırtıl sarmalı gibi motif türleri vardır. İlimizde sadece Tavas’ta yapılan tel kırmaya rağbet çok olmaktadır. Çivril İlçemizin Beyköyü’nde küçük ev atölyelerinde gümüşçülük yapılmaktadır.

İğne İşleri

Bütün yörelerimizde hanımlarımız tarafından yapılmasına rağmen Tavas yöremizde bir el sanatı ve ticari amaçla yapılan iğne oyaları çok yaygındır.

Ağaç İşleri

Ağaç işi İlimizin ormanlık yörelerinde Çameli, Tavas, Baklan İlçelerinin köylerinde daha çok yapılmaktadır.

Pazarlama : Valilik Kültür ve Turizm Müdürlüğü olarak gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında yapılan Turizm ve Tanıtma Fuarlarındaki standlarda İlimiz el sanatlarının tanıtımı da yapılmaktadır. Ayrıca, Buldan, Babadağ, Kızılcabölük’te tekstille ilgili, Yatağan’da bıçakçılıkla ilgili geleneksel hale gelmiş festivaller de ürünlerinin tanıtımına önemli katkılar sağlamaktadır. Bunun yanı sıra yerli ve yabancı basın mensupları ilin tanıtım çekimini yaparlarken el sanatlarının da geniş biçimde yer alması sağlandığından pazarlama hususunda herhangi bir problem bulunmamaktadır. Özellikle yerli turist grupları Pamukkale ve İlimizdeki diğer turistik yerleri ziyaret ettikten sonra Babadağ, Buldan ve Kızılcabölük tekstil ürünlerinden almak için buralara da turlar düzenlemektedirler.

Kemik Tarak

Yatağan Kasabamızda camız ve koç boynuzlarından kadın tarağı yapılmaktadır.Tarakların hammaddesini büyük baş hayvanların boynuzları oluşturmaktadır. Öncelikle manda türü büyük baş hayvanların boynuzları kullanılmıştır. Taraklar sık tarak ve çapa diş tarak olmak üzere iki şekilde yapılmıştır. Sık tarağın bir tarafı ince dişli diğer tarafı ise kalın dişlidir (Çaycı ve Aytin 2006). Tarağın imalat aşaması ise; çeşitli yollarla temin edilen boynuzlar ilk önce ısıtılan uzun bir demir vasıtasıyla delinir. Bu delme işleminde, bu kızgın demir boynuzun açık tarafından içeri doğru sokulur buda boynuzun içindeki tabakayı eritir. Böylece bu delik genişler daha sonra boynuz sıcakken soğuk suya atılır. Sudan çıkarılan boynuz dörder parmak genişliğinde karşılıklı olarak el testeresiyle kesilir. Normal bir boynuzdan 7 adet tarak çıkar. Bu taslak halindeki parçalara iki çeşit keser uygulanır. Oygu keseri ile parçaların kavisli kesimleri, düz keser ile kavislerin dış kısımları düzeltilir. Bundan soma körük ocağına atılarak ısıtılır. Bu parçalar ısıtıldıkça yumuşar şekil verme kıvamına gelince de iki tane kıskaçla düzeltilir ve iki adet yassı demirin arasına konularak mengenede sıkıştırılır. Soğuyuncaya kadar bunların arasında bekletilir. Daha sonra çıkartılan bu düzgün parçaların uçları düz keserle yontularak bıçak ağzı gibi yapılır. El testeresiyle uçları teker teker açılır. Uçları açıldıktan soma tarak halini alan bu madde, 'boynuz kazağı' denilen iki tarafı keskin mıknatısla kazınır. Önceden açılan uçlara üçgen eğeyle son şekli verilerek parlatma işlemine geçilir.Parlatma işlemi ise elle yapılır. Taraklar 1950 yılına kadar tamamen bu şekilde elle üretilmiştir. Bu yıldan sonra ağız açma ve parlatma makinesi kullanılmıştır (Çaycı ve Aytin 2006).

El İmalatı Cam Yapımı

1935'de Ulu Önder Atatürk'ün direktifiyle Türkiye'de cam üretme görevini üstlenen Paşabahçe, geçmişten aldığı Türk "camcılık" geleneğinin yaşatılması misyonunu bugün Denizli Cam ile sürdürmektedir. Firma, Denizli markası ile yaptığı "el imalatı cam ev eşyası" üretiminde Türkiye'de lider durumunda, dünyada ise aranılan bir konumdadır. El imalatı tarzında üretim yapan ve emek-yoğun çalışılan Denizli Cam'da 5000 yıllık camcılık geleneği yaşatılmaktadır.

 

 

 

 

 

 

Denizli Yöresel Yemekleri KİTABI

Denizli Yöresel Yemekleri Kitabı:
https://drive.google.com/file/d/1MocIG8uZ763C4D9QspMjnTfDWVM0jvEU/view (Kitab İçin tıkla linki)
Denizli'de mahalli yemek yarışması yapılacak;
Toplumda turizm bilincini geliştirmek, iç turizmi canlandırmak ve halkın turizm hareketlerine katılımını sağlamak amacıyla Denizli genelinde mahalli yemek yarışması yapılacak. 15-22 Nisan Turizm Haftası etkinlikleri çerçevesinde düzenlenecek yarışmada elde edilecek mahalli yemeklerle ilgili bilgi ve belgeler, Denizli'nin yemek kültürünü tanıtmak amacıyla "Denizli'nin Yöresel Yemekleri" ismiyle ...
Toplumda turizm bilincini geliştirmek, iç turizmi canlandırmak ve halkın turizm hareketlerine katılımını sağlamak amacıyla Denizli genelinde mahalli yemek yarışması yapılacak. 15-22 Nisan Turizm Haftası etkinlikleri çerçevesinde düzenlenecek yarışmada elde edilecek mahalli yemeklerle ilgili bilgi ve belgeler, Denizli'nin yemek kültürünü tanıtmak amacıyla "Denizli'nin Yöresel Yemekleri" ismiyle kitaplaştırılacak.

Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürü Mehmet Korkmaz, dünyanın da en önemli mutfaklarından sayılan Türk mutfağının damak tadının bozulmadan günümüze kadar kuşaktan kuşağa aktarılarak gelebildiğini söyledi. Kormaz, "Amacımız, unutulmuş veya unutulmaya yüz tutmuş Anadolu lezzetlerini hatırlatarak ülke ve dünya çapında tanıtıp marka haline getirmektir. Mutfak, bir yörenin tanıtımındaki önemli unsurlardan birisidir." dedi. Denizli yemek kültürüne ve tanıtımına katkıda bulunmak isteyen herkesin yarışmaya davetli olduğunu söyleyen Kormaz, katılmak isteyenlerin dilekçeyle kaymakamlıklara başvurması gerektiğini bildirdi.

Kaynak:https://m.sondakika.com/
15 Şubat 2008 Cuma 17:43

ÇARDAK HAN RESTORESİ TAMAMLANDI -CN5 turizm arenası M.korkmaz 2010

holiday medya_cine 5_aşkın koç la turizm arenası_mehmet korkmaz 2010

Denizli'nin Çardak ilçesinde Anadolu Selçuklular döneminde yapılan 790 yıllık Çardak Han'da restorasyon çalışmaları tamamlandı.  AA Mustafa Değirmencioğlu 29.05.2020 

"Denizli yakınlarında Akhan Kervansarayı'ndan 55 kilometre önceki menzil noktasında bulunan Çardak Han, Denizli'de bilinen ve günümüze ulaşabilmiş en eski Türk-İslam yapısıdır. Han, bölgenin Türk-İslam dönemine şahitlik eden ve yaklaşık 800 yıllık geçmişe sahip ilk kimlik belgesi niteliğindedir. Kitabesinin her iki yanındaki aslan heykelleri, kapalı kısımda, paye başlıklarında yer alan boğa ve insan başı ile çifte balık rölyefleriyle de dönemindeki hanlar arasında ayrıcalıklı yere sahiptir. Ticaret yolu üzerindeki han, kervanlara ev sahipliği yapan Ege Bölgesi'ndeki türünün en büyük yapısıdır. Osmanlı döneminde han ve derbent olarak görev ifa eden kervansarayın işletilmesine yardımcı olan çevresindeki halkın vergiden muaf tutulduğunu arşiv belgeleriyle sabittir."      

ÇARDAK HAN; Anadolu Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubad döneminde yaptırılan kervansaray, kara yolundan yaklaşık 500 metre içeride yer alıyor.Kitabesinde "Ribat olarak Alaeddin Keykubad döneminde Başkumandan Ayaz tarafından hicri 627 yılı ramazanında yapıldığı" yazılan kervansaray, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı inşa edilmiş, altı bölümlü, beş sahından oluşuyor.Dikdörtgen kapalı mekanı ve kare avlusuyla Selçuklu sultan hanlarının bir örneği olan kervansaray, 22,50 x 27,00 metre boyutlarındaki beş nefli kapalı kısım, dört sıra kesme taş payeye oturan sivri tonozlarla örtülü.Diğerlerinden daha geniş ve tonozu da daha yüksek durumdaki orta nefin paye başlıklarının ilkinde bir boğa başı, üçüncüsünde karşılıklı sıçramış iki balık, dördüncüsünde de bir insan başı kabartması dikkati çekiyor.İki yanında yuvarlak kuleleri bulunan taç kapı nişi kesme taşlardan örülmüş, giriş kemeri üzerine yerleştirilen yedi satırlı kitabenin yanlarında iki Selçuklu aslan heykeli bulunuyor. Taç kapının dikdörtgen çerçevesini, geometrik ve bitkisel motiflerle süslenmiş bordür ile onu kuşatan silme oluşturuyor.

DENİZLİ YÖRESEL YEMEKLERİ- PDF Ücretsiz indirin

Mehmet KORKMAZ İl Kültür ve Turizm Müdürü - PDF Ücretsiz indirin: DENİZLİ YÖRESEL YEMEKLERİ Mehmet KORKMAZ İl Kültür ve Turizm Müdürü SUNU Ege bölgesinin ikinci büyük kenti olan Denizli ilimiz; tekstil, ticaret, sanayi sektörlerindeki hamleleri yanında özellikle doğa harikası olan ve UNESCO......

Denizli dağları, gölleri, ovaları, yaylaları

Denizli COĞRAFİ YAPI YÜZÖLÇÜMÜ, BÖLGE İÇINDEKI KONUMU, KOMŞULARI VE İLİN TOPOĞRAFİK YAPISI 

Denizli, Anadolu yarımadasının güneybatısında, Ege bölgesinin güneydoğusunda, Ege-İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit teşkil eder. Çameli, Kale ve Beyağaç ilçeleri Akdeniz; Sarayköy, kısmen Buldan ve Denizli merkez ilçesinin Çürüksu Vadisi Ege, diğer ilçeleri ile İç Anadolu Bölgesi iklimine dahil olmakta, bu durum iklim ve bitki örtüsü üzerine etki yapmaktadır. Sınır itibariyle doğudan Burdur, Isparta, Afyon ve batıdan Aydın, Manisa, kuzeyden Uşak, güneyden ise Muğla illeri ile komşu bulunmaktadır. İl topraklarının %47' si dağlar, %28' si ovalar, %23' ü platolar ve %2' si yaylalardan oluşmaktadır. İl 28 0 30'- 29 0 30' doğu meridyenleri ile 37 0 12'- 38 0 12' kuzey paralelleri arasındadır. Genellikle Akdeniz basıncının tesiri altına girer. 11868 km 2 genişliği olan ilde nüfus yoğunluğu 64' dür. Denizden yüksekliği 428 m' dir. 2000 nüfus sayımına göre toplam nüfusu 870291'dir. 

DAĞLAR 

Honaz Dağı: Yükseltisi 2571 metredir. Denizli’nin 17 km. güneydoğusunda yer alır, yamaçları dik ve mehillidir. İlin en yüksek dağıdır. Koruma altına alınarak “milli park” yapılmıştır. Yılın çoğu zamanında, tepelerinde kar bulunur.
 Karcı Dağı: Denizli’nin güneyinde yer alır. En yüksek yeri Gökbel Tepesi 2308 metredir. Akdeniz ve Ege Bölgelerini birbirine bağlayan Kazaklıbeli Geçidi 1250 metredir. Zirvede çoğu zaman kar bulunur. 11 / 114
 Sazak Dağı: 1143 metre yüksekliğindedir. Çal,Çivril, Sarayköy ve Buldan ilçeleri sınırlarında kalmaktadır.
Beşparmak Dağı: 1307 metre yüksekliğindedir. Çardak Baklan , Çivril ilçeleri ile Afyon ve Denizli il sınırını birbirinden ayırır.
Maymun Dağı : Çardak ilçesinin kuzeyinde, denizden yüksekliği 1733 metredir. Elma Dağı: Denizli-Burdur sınırını çizer ve Söğüt Dağlarını içine alır. 1805 metre yüksekliğindedir . 

Büyük Çökelez Dağı : Sarayköy ovasının doğusundan Çal ilçesine kadar uzanır. Pamukkale’nin kuzeyini kuşatır. 1840 metre yüksekliğindedir.
 Kızılhisar Dağı: 2241 metre yüksekliğinde, Serinhisar ilçesi ile Tavas ilçesi arasındadır. 

Burgaz (Bulkaz) Dağı: Çivril’in kuzeyinde, 1990 metre yüksekliğindedir. Eşeler Dağı: Acıpayam ovasının doğusunda, 2254 metre yüksekliğindedir.
Sandıras Dağı: 2294 metre yüksekliğindedir. Beyağaç ilçesi ile Muğla Köyceğiz ilçesi arasında uzanır. Gölgeli Dağlar adı ile de anılmaktadır. 12 / 114 Babadağ: 2308 metre yüksekliğindedir. Denizli’nin güneyinden batısına doğru uzanır. Menteşe dağ sisteminin bir uzantısı olarak sıradağ şeklinde, Akdaş olarak ta anılmakta
 Bozdağ: Acypayam-Gireniz vadisi ile Tavas Barza ovası arasında, 2421 metre yüksekliğindedir. 

Akdağ: 2449 metre yüksekliği ile Denizli ilinin ikinci yüksek dağıdır. Denizli-Afyon sınırı boyunca devam eder.  

 İLİMİZİN SU KAYNAKLARI AKARSULAR

 Büyük Menderes: Ege Bölgesinin en büyük nehri olan Büyük Menderes nehrinin toplam uzunluğu 529 km’dir. Nehrin Denizli il sınırları içindeki uzunluğu 194 km’dir. Uzun yıllar ortalamasına göre debisi 44,32 m3/sn’dir. Çivril Işıklı Baraj Gölünden çıkarak Çivril, Çal ve Baklan ovalarından geçerek, Bekilli, Çal ve Güney ilçe sınırlarının kesiştiği noktada Adıgüzeller ve Cindere Barajlarını besler. Merkez ilçe, Sarayköy, Akköy ve Buldan tarım arazilerinin büyük bir kısmını sulayan Büyük Menderes nehri, Mandek köyü yakınında Uşak’tan gelen Banaz çayını, Sarayköy yakınlarında Denizli’den gelen Çürüksu (Çürük Menderes) çayını da alarak Aydın sınırına girer. Baklan, Çivril, Çal, Merkez ilçe, Buldan ve Sarayköy İlçelerinde yaklaşık 55.000 ha tarım alanını sulamaktadır. 

Çürüksu: Uzunluğu 101 km, il içi uzunluğu 96 km, debisi 9,26 m3/sn’dir. Suyu çok kireçli olduğu için bu adı almaktadır. Yaz aylarında suları azalmaktadır. Kaklık güneyinde Kelkaya dibinde Karaçay’ı, sonra Honaz çayını alır. Denizli’nin 10 km kadar güney doğusunda Gökpınar suyunu alır. Korucuk mevkiinde suları bir kanalla alınarak Sarayköy’e doğru uzatılmıştır. Merkez, Sarayköy, Honaz ve Akköy içlerinde toplam 13.505 ha tarım alanının sulanmasında kullanılmaktadır 

Akçay (Bozdoğan Çayı): Uzunluğu 157 km, il içi uzunluğu 70 km, debisi 17,37 m3/sn’dir. Kaynağını Bozdağ ve Sandraz dağlarından almaktadır. Kızılcabölük yakınlarından çıkan Yenidere çayını da içine alarak sularını çoğaltır. Eskere ovası ve Bozdoğan ovasını sular. Su buralarda Bozdoğan çayı adını alır. Üzerinde taşkından koruma, sulama ve elektrik üretimi amacıyla kurulmuş Kemer barajı bulunmaktadır. 13 / 114 14 / 114 Dalaman (Gireniz) Çayı: Uzunluğu 201 km, il içi uzunluğu 81 km, debisi 17,37 m3/sn’dir. Akarsu karstik kaynaklarla beslenir. İlk kuvvetli kaynaklarını Söğüt gölü ve Dirmil yaylaları tarafından almaktadır. Gölhisar ovasında birleşerek Dalaman çayını oluşturur. Acıpayam ovası kenarından sonra, Gireniz boğazına girer. Gireniz (Kelekçi) suyunu alır. MuğlaKöyceğiz sınırını geçerek Akdeniz'e dökülür. Acıpayam ilçesinde toplam 9.418 ha tarım alanını sulamaktadır. Kufi Çayı: Uzunluğu 97 km, il içi uzunluğu 32 km, debisi 3,34 m3/sn’dir. Büyük Menderes'e dökülür. Çivril'in Çapak köyünün 5 km doğusunda başlar, Işıklı rezervuarında biter. Banaz Çayı: Uzunluğu 170 km. il içi uzunluğu 13 km’dir. Murat Dağı'nın güneyinden doğar. Büyük Menderes'e katılmadan biraz yukarıda 50 m yükseklikten kuvvetli bir sut yapar. Güney'in elektriği bu su ile sağlanır. Bu çevrede küçük yan sularla bir çok değirmen döndüğünden Güneyli'ler buralara değirmen Deresi de derler. Bu boğazda Çal yönünden Menderes'e açılan Kurudere'ye Cehennem Deresi de denir.

 Hamam Çayı: Uzunluğu 48 km, il içi uzunluğu 17 km’dir. Güney Aşağı Çeşme köyünün 9 km kuzeydoğusunda başlar. Güney Adıgüzeller köyünün 3 km kuzeydoğusunda sona erer. Gökpınar Çayı: İl içi uzunluğu 38 km, debisi 2,86 m3 /sn’dir. Tavas'ın 10 km. kuzeydoğusundan başlar, Denizli'nin 9 km. kuzeyinde Çürüksuya dökülür. Yenidere: İl içi uzunluğu 70 km, debisi 2,46 m3 /sn’dir. Kale'nin 13 km güneydoğusundan başlar, Kale'nin Karakaya köyünün 2km batısında Akçay'a dökülür. 

Derbent Çayı: İl içi uzunluğu 32 km, debisi 1,00 m3 /sn’dir. Buldan'ın 6 km. batısından başlar, Buldan'ın 16 km. kuzeyinde Alaşehir çayına dökülür. Bölgenin iklimine bağlı olarak akarsuların debileri Aralık, Ocak, şubat ve Mart aylarında ortalama debinin 15 katı seviyesine çıkabilmektedir. 

GÖLLER

Doğal Göller Acıgöl (Çardak Gölü): Tektonik oluşumlu bir göldür. Yüzölçümü 41,34 km2 ’dir. Çardak ilçesi ile Afyon-Dazkırı ilçesi arasında yer almaktadır. Göldeki tuz ile birleşik olarak potasyum, sodyum ve sülfat bulunmaktadır. Bu maddeler göl kenarında kurulan işletmeler tarafından değerlendirilmektedir. 

Beylerli (Çaltı) Gölü: Acıgölün 20 km güneybatısındadır. Derinliği azdır. En derin yeri 4 m’dir. Yüzölçümü 4,12 km2 ’dir.

 Karagöl: Yüzölçümü 0,20 km2 , denizden yüksekliği 1.250 m’dir. Akarsularla beslenen bir krater gölüdür. Çambaşı ve Bozkurt ilçesinin üstünde, çamlar arasında yer alan 3-4 gölden oluşmaktadır. Suları tatlıdır. 15 / 114 Süleymanlı Gölü: Yüzölçümü 1,05 km2 , denizden yüksekliği 1.150 m’dir. Buldan ilçesi sınırları içerisindeki Süleymanlı yaylasında ve Sazak düzlüğündedir. Gölün suları tatlıdır. Çevresi turistik bir kamp yeridir. Kara avcılığı yapılmaktadır.

 Işıklı Gölü: Yüzölçümü 65,87 km2 , denizden yüksekliği 814 m, en derin yeri 8 m’dir. Çivril ilçesinde yer almaktadır. Işıklı suyu, Kufi çayı gibi sularla beslenmektedir. Suların kontrol altına alınması için Işıklı Barajı yapılmıştır. Suları tatlıdır. İçinde tatlı su balıkları yaşamakta olup, sularıyla Büyük Menderes'i beslemektedir.

 Kartal Gölü: Denizli ili, Beyağaç ilçesinin güneyindeki Çiçekbaba dağının zirvesinin kuzeye bakan yamacında yer alır. Denizden yüksekliği 1.903 m’dir. Kartal gölü ve çevresi Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Yaban Hayvanı Koruma Genel Müdürlüğü tarafından koruma alanı olarak ilan edilmiştir. Türkiye'nin en yaşlı Karaçam ormanı burada bulunmaktadır. Ağaçların yaşları 850 ile 1.300 yıl arasında değişmektedir. Kartal gölü ve "Anıt Orman" civarı, bitki florası bakımından çok zengindir. Doğa bilimcilerin ilgi odağıdır. Baraj Gölleri Hizmette Olanlar

 Gökpınar Barajı Vali Yazıcıoğlu Gölü: Denizli ilinin 6 km kuzey doğusunda, Gökpınar deresi üzerinde inşa edilmiştir. Sulama amaçlı olan baraj 5.824 ha tarım alanının sulanmasında takviye olarak kullanılmaktadır. 

Adıgüzel Barajı: Denizli iline bağlı Güney ilçesinin 16 km doğusunda Büyük Menderes akarsuyu üzerinde kurulmuştur. 1990 yılında hizmete girmiştir. Aşağı Büyük Menderes Projesi içerisinde yer alan Adıgüzel Barajı ve hidroelektrik santrali, Denizli ve Aydın illerindeki sulama alanlarına hizmet sunma yönünden en büyük ve önemli kilit tesistir. Barajın göl alanı, Denizli ve Uşak il sınırları içerisinde yer almaktadır. Adıgüzel barajı Türkiye'de işletmeye açılmış olan ve inşa halindeki barajlar içerisinde temelden 9. sırada, dolgu hacmi bakımından 11. sırada ve yıllık enerji üretimi bakımından ise 20. sırada yer almaktadır. Sulama, taşkın kontrolü ve enerji üretim amacıyla inşa edilen barajın Tipi: Zonlu kaya dolgu. Yüksekliği: 145 m (Talvegden), Kret Uzunluğu: 504m, Gücü: 2,30mw, Göl Yüzeyi: 50040 ha, Üretilen Enerji (Yıllık): 208,10 kwh’dir. 12.545 ha‘ı Denizli ili sınırlarında, 82.280 ha’ı Aydın ili sınırlarında olmak üzere toplam 94.825 ha tarım alanının sulanmasında kullanılmaktadır. Işıklı Gölü Depolaması (Barajı) :Çivril ilçesi sınırları içerisindedir. 1953 yılında önü sertlenerek bir su rezervuarı haline gelmiştir. Baraj gölü sayesinde gölün çevresindeki ilçe ve köyler, taşkınlardan korunmakta, yaz mevsiminde Nazilli, Aydın, Söke ovalarının sulanmasında göl suları kullanılmaktadır. İlimizde Çivril, Baklan, Çal ve Bekilli İlçelerinde toplam 55.836 ha tarım alanının sulanmasında kullanılmaktadır. B.Menderes, Kufi çayı ve Işıklı Pınarları tarafından beslenmektedir. 16 / 114

 Beylerli Göleti: Çardak İlçesi Beylerli Kasabasında bulunmaktadır. Değirmendere üzerine inşa edilmiştir. Sulama amaçlı göletin tipi kil çekirdekli toprak dolgu, Talveg yüksekliği 48 m, kret kotu 1.028 m, depolama hacmi 3,25 km3 , yağış alanı 58,8 km2 ’dir. Çardak ilçesinde toplam 762 ha tarım alanını sulamaktadır. Tavas Göleti ve Sulaması: Denizli iline bağlı Tavas ilçesinin 8 Km kuzeydoğusundadır. Sulama amaçlı göletin tipi zonlu toprak dolgu, Talveg yüksekliği 35 m, depolama hacmi 2 km3 , yağış alanı 89 km2 ’dir. Tavas ilçesinde toplam 225 ha tarım alanını sulamaktadır. Yapılmakta Olan Barajlar 

Yenidere Barajı: Denizli iline bağlı Tavas ilçesinin 19 km batısında Yenidere çayı üzerinde inşa edilmektedir. Sulama amaçlı inşa edilmiş olup, Talvegden Yüksekliği:43 m’dir, Tipi: Kil çekirdekli toprak dolgu, Toplam Göl Hacmi: 65 km3 , Kret Kotu: 885 m, Yağış Alanı:739 km2 ’dir. Toplam 7.000 ha tarım arazisini sulayacak olan baraj inşaatına, 26/07/1995 tarihinde başlanılmış olup, %53 fiziki gerçekleşme sağlanmıştır. Bütçe imkanları yüzünden 4 yıldır inşaat durmuştur. 

Cindere Barajı: Diğer barajlardan çok farklı bir yapıya sahip olan baraj (İlk defa bu barajda uygulanan SSKD’li gövdenin, diğer dolgulara oranla daha kaliteli ve daha ucuz olduğu belirtildi.) Büyük Menderes Nehri üzerinde ve Denizli’nin Güney ilçesine 5 km uzaklıkta inşa edilmektedir. Baraj, Gölemezli ve Pamukkale ovalarının sulama ihtiyacını karşılayabilecek niteliktedir. 4.600 hektarlık sahanın sulama ihtiyacını karşılayacak olan baraj, yılda 88 milyon kwh enerji üretme kapasitesine sahip olacak; Denizli ilinin enerji ve sulama için en önemli barajlarından biri olacaktır. Barajda 2007 yılında su tutulmaya başlanacak olup, 2008 yılında faaliyete geçecektir. Cindere Barajı ve iletim kanalının (14 km) tamamlanması ile pompajlı olarak sulanan Pamukkale sulaması cazibeli olarak sulanabilecektir. Ayrıca planlama çalışması yeni tamamlanan Buldan ovası da sulama imkanına kavuşacaktır. 

Sulama Kanalları: Sarayköy, Çürüksu, Pamukkale, Işıklı, Irgıllı, Baklan Ovası Sağ Sahil, Gümüşsü, Sundurga-Sütlaç, Kumavşarı, Kelekçi, Gölcük-Alcı, Baklan Ovası Sol Sahil ve Çal Sulaması faaliyette olanlardır.

 OVALAR 

Çürüksu ve Denizli Ovası: Çömleksaz köyünden başlayan ova, Pamukkale’nin altından, Büyük Menderes (Sarayköy) ovasına karışır. Ovayı Çürüksu sular. Yüzölçümü 150 km2, denizden yükseltisi 100 ile 600 metre arasında değişir. Ovada Pamuk, buğday, mısır yetiştirilir.

 Büyük Menderes ve Sarayköy Ovası: Doğudan Honaz Dağı, kuzey ve kuzeydoğudan Çökelez Dağı, kuzeybatıdan Sazak Dağı, güney ve güneybatıdan Babadağ ile çevrilidir. Ovayı Büyük Menderes akarsuyu sulamaktadır. Yüzölçümü 200 km2, denizden yükseltisi 70-500 metre arasında değişir. Ovada Pamuk,buğday,mısır yetiştirilir.

 Tavas Ovası: Ovanın kuzeydoğu ucunda Tavas, güneybatı ucunda, Kale ilçeleri yer alır. Yüzölçümü 300 km2 dir. Deniz seviyesinden yüksekliği 950 metredir. Tavas ovasında birkaç küçük çay ve dere dışında akarsu yoktur. Genelde kıraçtır. Buğday, tütün ve nohut yaygın olarak üretilen tarım ürünlerindendir.

 Kaklık Ovası : Honaz Dağının kuzeyinden doğuya doğru uzanır. Yüzölçümü 60 km2, denizden yüksekliği 600 metredir. Sulu tarım yapılmaktadır. Pamuk ve buğday en çok yetiştirilen ürünlerdir.

  Hanabat Ovası: Acıgöl’ün batısındadır. Kuzeyden Maymun Dağı, güneyden Söğüt Dağları ile çevrilidir. En çok buğday yetiştirilir. 

Acıpayam Ovası: Tavas ovasının doğusunda, Serinhisar ilçesi ve Kızılhisar Dağları bitiminde, kuzeyden güneye doğru uzanan, yüzölçümü 443 km2, denizden yüksekliği 850 metre olan karstik oluşumlu ve 1950’li yıllarda bile varolan bataklıklar kurutularak toprak kazanılan, dar bir alanı Dalaman Çayı ile sulanabilen, kıraç özelliği ile dikkat çeken, buğday, tütün ve nohut gibi kurakçıl ürünlerin çokça yetiştirildiği bir ovadır. 17 / 114 18 / 114

 Çivril ve Baklan Ovaları: Kuzeyde Yorga, güneyinde Bozdağ ve Beşparmak Dağları, doğusunda Akdağ, batısında Çökelez Dağı ile çevrilidir. Çivril ve Baklan ovalarını B. Menderes akarsuyu sular. Yüzölçümü 920 km2 dir. Denizden yüksekliği 850 metredir. Ovada buğday ve nohut yetiştirilir. 

YAYLALAR 

Yukarı-Aşağı Erikli Yaylası: Honaz’a 10 km. mesafededir. Etrafı tamamen çam ağaçları ile kaplı geniş düz bir arazidir. Lala Bağlar Yaylası: Honaz ilçesine 3 km.’lik mesafede, etrafı çam ormanları ile kaplı, fazla büyük olmayan düz arazidir. 

Süleymanlı Yaylası: Buldan ilçesine asfalt yol ile bağlı 8 km.lik bir mesafededir. Geniş düzlük bir alandadır. ıçi tamamen sazlarla kaplı, büyük bir göle sahiptir. Göl kenarında yaklaşık 30 yıllık ve halen çalışır durumda 8 odalı otel vardır. Çam ağaçlarıyla kaplı, fazla yüksek olmayan dağlar vardır. 

Lala Bağlar Yaylası: Honaz ilcesine 3 km. uzaklıktadır. Yolu topraktır. Konaklama ve altyapı tesisleri yoktur. Etrafı çam ormanı ile kaplıdır. Taşdelen Yaylası: Babadağ ilçesine 5, Sarayköy ilçesine 20 km.lik mesafede olup, stabilize yol ile bağlıdır. Hisarköy’de “Attuda” antik kenti vardır. Yayla üzerinden 23 km.lik yol ile Aphrodisias’a ulaşılmaktadır. Yayla engebeli arazide olup, çam-kestane-ceviz,vb. ağaçlarla kaplıdır 

Yatağan Yaylası: Kasabaya 12 km. uzaklıkta, yolu asfalttır. Çadır kurularak konaklama yapılabilmektedir. Yatağan Bıçakçılık Festivali’nin bir bölümü bu yaylada yapılmaktadır. Suyu bol olup, ormanlarla kaplıdır. 

Topuklu Yaylası: Beyağaç ilçesine 15 km.lik stabilize yol ile bağlıdır. Engebeli bir arazi olup, yaylanın 10 km. kuzeyinde 1903 metre yükseklikteki Kartal Gölü ve civarındaki 1200 yıllık ormanlar görülmeye değer yerlerdir. Kartal Gölü Doğal Sit alanı içindedir.

 Karagöz Yaylası : Kapuz Mağarasının da yer aldığı bu yayla, Çameli ilçesindedir.Çam ağaçlarıyla kuşatılmış bu yaylada bol su bulunmaktadır. 19 / 114 

Yeryüzü Şekilleri ve Rakımı Denizli ili yüzey şekilleri bakımından dalgalıdır. Alçak ve yüksek ovalar, yaylalar ve dağlar birbirini tamamlar. Arazisi denizden yüksektir. Deniz yüzeyine en yakın yer Sarayköy ilçesi olup, 170 metre rakımındadır. Denizli 428, Buldan 609, Güney 800, Çal ve Çardak 850, Acıpayam ve Tavas 950, Çivril 975, Kale 1000, Çameli ise 1359 metre rakımındadır. Alçak kısımlar; Böceli, Goncalı, Sarayköy ve Denizli ovaları ile Buldan ilçesinin Büyük Menderes vadisidir. Karcı Dağı’nın kuzey eteklerine düşen Denizli kent merkezi, meğilli bir arazi üzerinde bulunur ve bu arazi hafif tepeler dizisi ile Çürüksu vadisindeki alçak ovalardan ayrılır. 20 / 114 I

Geleneksel Güney Kore Müzik Dansı #https://denizli-turizmi.blogspot.com/

Geleneksel Güney Kore Müzik Dansı (Paü Üni. Kore K. Etkinliği) 4.12.2015

#https://denizli-turizmi.blogspot.com/   

Şehirlerin Ruhu 44.Bölüm - Denizli

29. Bölüm Çat Kapı ''Denizli''

Tarihten Günümüze Denizli’de Termal-Sağlık Turizmi

https://denizli-turizmi.business.site/posts/935421245034657041?hl=tr
https://www.facebook.com/denizlikultur/

Baklan İlçesi Taihçesi:

https://denizli-turizmi.business.site/?m=true BAKLAN'IN TARİHÇESİ:    

https://www.facebook.com/?ref=logo

Hüsamettin Dede, Anadolunun Türklerin hakimiyetine girmesini sağlayan Miryokefolon (1176) savaşına katılmış ve bu savaşta yaralanmıştır. Bu günkü ilçenin kesin kuruluş tarihi bilinmemekle beraber, tahminen 1200 yıllarında Anadolu Selçuklu Devleti zamanında, Horasan Beylerinden Abdi Bey, 12 çadırlık oymağı ile Baklan ovasında ilk yerleşimi kurmuştur.

Baklan'ın kurucularından olan Abdi Bey'in kökleri Horasandaki Kayı Boyu beylerinden Apobay veya Apabay ismindeki Kayı beyine dayanır. Bu boy Horasan'dan yola çıkmış ve Bağdat üzerinden daha sonra Konya havalisine gelmiştir. Konya'dan sonra da bir kısmı, Bursa yöresine yerleşen Osmanlı'nın kurucusu Kayı aşiretidir. Abdi bey ise Afyonkarahisar üzerinden Denizli-Baklan'a yerleşen aşireti temsil eder.
Baklanlı Hüsamettin Dede Çal, Baklan bölgesi Alaşehire kadar olan bölge ile Denizli havalisinin Fethedilmesi Hüsamettin Dede komutasında olmuştur. Anadolu Selçuklu Uç Beyleri'nden Hüsamettin Bey (Dede) Baklan'a gelerek buraya yerleşmiştir.Hüsamettin Gazi Bey, Selçuklu akıncı komutanıdır ve Haçlılara karşı mücadele vermiştir. Asikaraağaç (Acıpayam) isyanını bastırmıştır.
Baklan, Arapça'da “zahire” anlamına geldiğinden ovaya, Baklan denilmiştir. “Rivayete göre nöbetteki askere kumandan yaklaşarak, kuş bakışı alanı (ovayı) göstererek bak bu alanı iyi gözetle. Düşman, gözettiğin bak bu alandan gelebilir demiş. “Bak bu alandan” sözü günümüze kadar değişikliğe uğrayarak BAKLAN adını almıştır.”
Çarpışmalar sonucunda ölen Hüsamettin Bey için bugün hâlâ ayakta duran türbe inşa edilmiştir. Bundan sonra ilçeye Dede'nin adından dolayı Dedeköy denilmiştir.
Baklan 1867 yılında kaza olmuş, adliye teşkilatı kurulmuştur.1885 yılında kaza teşkilatı kaldırılarak nahiye haline getirilmiştir. 1930 yılında adliye ve belediye de kaldırılmıştır.1953 yılında belediye yeniden kurulmuştur. 1955 yılında bir kez daha adliye kurulmuş ise de 1960 yılında adliye kaldırılarak, nahiye statüsüne döndürüldükten sonra merkezin adı Dedeköy olarak değiştirilmiştir. 20 Mayıs 1990 yılında ise Nahiye yeniden ilçe statüsüne kavuşmuştur. İlçe Merkezinin adı da Baklan olmuştur. İlçe yakınındaki Baklan höyük yerleşimine göre tarihi en az 5500 yıl öncesine dayanmaktadır.

Denizli Kronolojisi

M.Ö.4000’ler	Kalkolitik Dönem
M.Ö.3000-2000	İlk Tunç Çağı
M.Ö.2000-1200/1100	Orta Tunç Çağı ve Son Tunç Çağları
M.Ö.1800	Denizli’nin Arzava Siyasal Birliği içinde yer alması
M.Ö.1200’ler	Deniz kavimleri göçü
M.Ö.1100’ler	Deniz kavimleri göçüyle Hitit Devleti’nin yıkılması
M.Ö.546	Ahameniş Kralı ll.Kiros’un Lidya Krallığını ortadan kaldırılması
M.Ö.360	Hellespontos, Misya, Lidya ve Karya satraplarının Pers  Merkezi Yetkesi’ne baş kaldırışı
M.Ö.334	Büyük ıskender’in Anadolu seferi ile Denizli yöresindeki Pers etkinliğine son verilmesi.
M.Ö.246	II.Antiokos’un karısı Laodikeia’yı ziyareti sırasında Laodikeia  kentinin kurulması.
M.Ö.188	Roma, Bergama, Selevkoslar arasında barış antlaşmasının yapılması.
649	Muaviye’nin Kıbrıs seferi
1070	Türkler’in Denizli’de ilk kez görülmeleri.
1077	Denizli’nin Türkler tarafından fethi
1097	Denizli’nin Bizans’ın eline geçmesi
1102	I. Kılıç Aslan’ın Denizli’yi fethi
1119	Denizli’nin yeniden Bizans’ın eline geçmesi
1148	Haçlıların Denizli’den geçmeleri
1190	Frederik Barbaros komutasındaki bir Haçlı ordusunun Denizli’den   geçmesi
1207	Denizli’nin yeniden Türklerin eline geçmesi
1259	Türkmenlerin, Denizli’nin yönetimini ele geçirmeleri
1288	Denizli’nin Germiyanoğulları egemenliğine girmesi
1300-1368	Denizli’de ınançoğulları egemenliği
1368	Denizli’nin yeniden Germiyanoğulları egemenliğine girmesi
1391	Denizli’nin Osmanlıların eline geçmesi
1403	Timur’un Denizli’yi Germiyanoğulları’na geri vermesi
1429	Denizli’nin kesin olarak Osmanlı egemenliğine girmesi
1874	Denizli’de ilk rüştiye mektebinin  (ortaokul) açılması
1876	Denizli’de ilk belediyenin kurulması
1879	İzmir-Aydın Demiryolu’nun Sarayköy’e dek   uzatılmasına ilişkin bir antlaşmanın yapılması
1883	Yapılan yönetim değişikliği ile Denizli’nin Sarayköy, Buldan ve Tavas kazalarının bağlandığı bir sancak haline getirilmesi.
1884	Çal kazasının Denizli sancağına bağlanması
1888	Acıpayam Kazası’nın, Denizli sancağına bağlanması, Sarayköy demiryolu hattının Dinar’a dek uzatılmasının kararlaştırılması
1910	Denizli’nin ‘Bağımsız Mutasarrıflık’ haline getirilmesi
22 Mart 1919	İzmir’de toplanan Redd-i ilhak Kongresi’ne Denizli’den bir kurulun katılması
25 Nisan 1919	İstanbul Hükümeti’nin şehzade Abdürrahim Efendi başkanlığındaki bir öğüt kurulunu Denizli’ye göndermesi
15 Mayıs 1919	İzmir’in Yunanlılarca işgali üzerine, Denizli’de bir protesto mitingi düzenlenmesi
16 Mayıs 1919	Yunan işgalinin protesto edilmesi amacıyla Tavas’ta da bir miting düzenlenmesi
17 Mayıs 1919	İşgale karşı Çal’da bir miting düzenlenmesi
29 Mayıs 1919	Denizli Redd-i ilhak Cemiyeti’nin kurulması
8 Haziran 1919	Sarayköy’de bir Kuva-yi Milliye Cephesi’nin oluşturulması
10 Haziran 1919	Denizli’de Heyet-i Milliye’nin ve Sarayköy cephesinin Oluşturulması
3 Ağustos 1919	İstanbul Hükümetinin Denizli’de incelemelerde bulunmak üzere Jandarma Genel Komutanı Ali Kemal Paşa’yı göndermesi
7 Ağustos 1919	Denizli Mutasarrıfı Faik Bey’in Dahiliye Nezareti’ne bir telgraf çekerek ,                      Kuva-yi Milliye’nin dağıtılmasıbuyruğunu geri çevirmesi
18 Ağustos 1919	Denizli delegelerinin Sivas Kongresi’ne katılmak üzere kentten                        ayrılması
12 Ocak 1920	Emin Efendi ve Faik Bey’in ıstanbul’da toplanan Meclisi Mebusan’a Denizli milletvekili olarak katılması
21 Haziran 1920	Çopur Musa çetesinin Çivril’i basması
5 Temmuz 1920	Yunanlıların Buldan’a ve Çal’ın bazı köylerine girmesi
8 Temmuz 1920	Demirci Mehmet Efe’nin adamlarından Sökeli Ali Efe’nin Denizli’de öldürülmesi
9 Temmuz 1920	Denizli’ye giren Demirci Mehmet Efe’nin, Sökeli Ali Efe nin ölümünden sorumlu tuttuğu 60 kişiyi öldürtmesi
29 Temmuz 1920	Yarbay Nazmi Bey’in 57. Tümen Komutanı ve Mutasarrıf vekili olarak Denizli’ye gelmesi
18 Ocak 1921	Çivril’in Yunan işgaline uğraması
1 Nisan 1921	Çivril’in ikinci kez bir işgale uğraması
30 Ağustos 1922	Çivril’in Büyük Taarruz neticesinde Yunan işgalinden      kurtarılması
4 Eylül 1922	Buldan’ın işgalden kurtarılması